Thekchen Chöling, Dharamsala, Ấn Độ - Sáng nay, khi những người tham gia Cuộc đàm thoại đầu tiên về Tâm thức & Đời sống và khán giả khoảng 50 người đang chờ đợi Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma, thì tiếng cười của Ngài đã vang lên trước khi Ngài bước vào phòng. Ngài “Chào buổi sáng” đến tất cả mọi người, bắt tay với những người tham gia và chào hỏi vài người bạn cũ khác.
“Cảm ơn quý vị đã tổ chức dịp này, thật tuyệt vời!” Ngài nói với họ khi Ngài vừa an toạ. “Những người theo truyền thống Pali của Phật giáo thì đã chấp nhận lời của Đức Phật, nhưng những người theo truyền thống tiếng Phạn thì luôn hỏi tại sao? tại sao? và thậm chí còn chất vấn về những gì mà Đức Phật đã thuyết. Các học giả như Ngài Long Thọ, Phật Hộ và Nguyệt Xứng đã kiểm tra chặt chẽ những lời của Đức Phật và phân loại một số lời dạy của Ngài ra thành lời dạy xác quyết và thể loại khác thuộc vào những giáo lý cần phải được giải thích.
Đức Phật khuyến khích các tín đồ của mình trở nên hoài nghi. Như một người thông minh biết thử vàng bằng cách đốt nung, cắt chặt và cọ xát nó, vì vậy, các tỳ kheo, các vị chỉ nên chấp nhận lời nói của ta sau khi đã kiểm tra chúng, và không phải chỉ vì tôn trọng ta. Vì vậy, Ngài đã cho chúng ta tự do để điều tra kiểm chứng. Tôi tôn trọng tất cả các truyền thống tôn giáo lớn, nhưng lời khuyên này là duy nhất dành cho Phật giáo. Nó khuyến khích ta đặt câu hỏi và sử dụng bộ não con người của chúng ta một cách triệt để.
Tôi cũng muốn nói rằng tôi rất ngưỡng mộ Viện Tâm thức & Đời sống và những thành quả mà nó đã đạt được.
Susan Bauer-Wu, Chủ tịch của Viện Tâm thức & Đời sống - người đang điều hành cuộc gặp gỡ hôm nay - đã cảm ơn Ngài và nói với Ngài rằng Cô và các đồng nghiệp của Cô đã rất hoan hỷ khi được trở lại Dharamsala một lần nữa và được diện kiến Ngài. Cô giải thích rằng các cuộc hội thoại mà họ sẽ có - sẽ tập trung vào ba chủ đề: lòng từ bi, sự kết nối và chuyển hoá. Cô giới thiệu hai người thuyết trình, David Sloan Wilson và Pumla Gobodo-Madikizela.
Ngài trả lời: Một trong những mục đích của những cuộc gặp gỡ kiểu này là để mở rộng kiến thức của chúng ta. Khoa học hiện đại có kiến thức chi tiết về thế giới vật chất, nhưng hiểu biết ít hơn về tâm thức và thế giới nội tâm của chúng ta. Mục đích thứ hai, trong bối cảnh kiến thức phát triển cao và các nền kinh tế phức tạp, ta thử hỏi xem mọi người có hạnh phúc không. Chúng ta phải đối mặt với rất nhiều vấn đề rắc rối, nhiều trong số đó là do chính chúng ta tự tạo ra. Trong thế giới ngày nay, sự biến đổi khí hậu rất khó kiểm soát, khoảng cách ngày càng lớn giữa người giàu và người nghèo, và các cuộc chiến tranh vẫn đang tiếp diễn, trong đó khoa học được sử dụng cho vấn đề giết chóc. Có quá nhiều chú trọng về sự khác biệt giữa ‘chúng ta’ và ‘bọn họ’.
Chúng ta đang có được hòa bình và cùng nhau ở đây, nhưng còn những nơi khác, những con người như chúng ta lại đang giết hại lẫn nhau. Là con người, nếu chúng ta không thể loại bỏ được những vấn đề như vậy thì ít ra chúng ta cũng phải có trách nhiệm làm giảm thiểu nó. Đây là lý do tại sao chúng ta có mặt ở đây.
Chúng ta cần tìm cách giáo dục mọi người về tầm quan trọng của việc kết hợp tiềm năng của bộ não kỳ diệu của chúng ta với trái Tim ấm áp. Các nhà khoa học đã nói với chúng ta rằng, sự tức giận và thù hận liên tục rất có hại cho sức khỏe, trong khi nếu chúng ta có một tấm lòng từ bi, thì mọi thứ sẽ xuất hiện trong ánh sáng tích cực. Chúng ta 7 tỷ con người đều như nhau. Chúng ta thuộc về một cộng đồng. Chúng ta phải sống bên cạnh nhau trên hành tinh này. Đây là lý do tại sao chúng ta phải phát huy giá trị và đạo đức của con người.
David Sloan Wilson đã tiếp nhận chủ đề của Ngài, bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với sự yêu thích khoa học của Ngài, sự nói lên sự thật và lời kêu gọi của Ngài đối với đạo đức của cả thế giới. Anh ta ngưỡng mộ sự quản lý dũng cảm của Ngài đối với tôn giáo và văn hóa Tây Tạng và sự khiêm nhường mà Ngài nói rằng Ngài nghĩ mình cũng giống như những người khác vậy.
Tôi là một nhà khoa học nghiên cứu về sự tiến hóa của sự biến đổi, chọn lọc và nhân rộng. Do ba cơ hội này mà các sinh vật được định hình bởi môi trường của chúng. Khi tôi còn là sinh viên, tiến hóa chỉ là về tiến hóa di truyền. Mọi thứ đều được cho là ích kỷ và không có mục đích cao hơn. Tôi rất tự hào để nói rằng những lý thuyết này đã nhường chỗ cho những ý tưởng về lòng từ bi, sự chuyển hoá và v.v.,
Tôi đã nói với bạn về một số thí nghiệm mà chúng tôi đã thực hiện đối với gà. Những gì chúng tôi muốn là cho gà đẻ nhiều trứng. Chúng tôi đã chọn con gà mái riêng năng suất nhất để tạo ra các thế hệ tiếp theo. Đồng thời, chúng tôi đã chọn chuồng gà năng suất cao nhất và nhân giống những con khác từ chúng. Hóa ra gà mái có năng suất cao nhất lại là con gà hết sức hung hăng; và sau năm thế hệ chúng tôi đã tạo ra một bệnh xã hội. Mặt khác, chuồng hoặc nhóm năng suất cao nhất hóa ra là hòa bình nhất và sau năm thế hệ dường như hầu hết là từ bi.
Chúng tôi phát hiện ra rằng đẻ trứng không phải là một thành tựu cá nhân như là một quá trình xã hội. Sự chọn lọc tự nhiên dựa trên thể lực tương đối. Ở quy mô cá nhân hoặc nhỏ, nó có thể trở nên tiêu cực và phá hoại. Sự chọn lọc tự nhiên trong điều kiện của các nhóm thì lại ủng hộ sự hợp tác.
Liên quan đến sự tiến hóa, Ngài nhận xét rằng mặt trời của chúng ta có khoảng 5 tỷ năm tuổi, nhưng sự sống dường như đã xuất hiện cách đây 1 tỷ năm với sự xuất hiện của các vi sinh vật. Điều Ngài muốn biết là những phân tử khác biệt nào đã tạo điều kiện để duy trì ý thức. Điều gì tạo ra một sinh vật có khả năng hỗ trợ ý thức? Hay là nó chỉ xảy ra ngẫu nhiên? Wilson trả lời rằng chọn lọc tiến hóa không nhất thiết phải có ý thức.
Ngài đã đề nghị: và khi chúng ta thảo luận về cảm xúc, tôi nghĩ rằng chúng ta nên xem xét về tâm lý học Ấn Độ cổ đại, coi tâm thức là một sự liên tục chứ không phải là một khối nguyên thể. Tôi đã nghe nói rằng mỗi cá nhân thì có nhiễm sắc thể khác nhau. Có mối liên hệ nào giữa nhiễm sắc thể và ý thức không?
Trong câu trả lời của mình, Wilson đã đề cập rằng ngoài các gen, chúng ta còn có các hệ thống ký hiệu và sự phát triển của các hệ thống ý nghĩa. Những điều này liên quan đến hành vi tích cực trong các nhóm. Ngài đã hỏi về bộ não của loài khỉ so với não người như thế nào. Wilson thông báo với Ngài rằng so với loài người, vượn ít hợp tác hơn nhiều. Con người dễ hòa bình hơn là điều mà chúng ta đã tự chọn.
Susan Bauer-Wu đã can thiệp để kết thúc phần đầu tiên của cuộc họp. Cô thừa nhận rằng con người thực sự có khả năng ích kỷ và tự phục vụ. Cô ấy hỏi làm thế nào điều này có thể được ngăn cản lại và cách để nó có thể được sắp xếp mà những người tử tế không bị lợi dụng?
Ngài lưu ý rằng: 'Lúc còn thơ ấu, phẩm chất nhân từ tự nhiên của chúng ta ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, sự giáo dục đã thay đổi điều này bằng cách giới thiệu một ý thức về ‘chúng tôi’ và ‘bọn họ’. Thay vào đó, chúng ta nên đảm bảo rằng, nền giáo dục cũng nên nhấn mạnh đến sự đồng nhất của tất cả con người và thực tế là chúng ta phải cùng sống chung với nhau.
Sau một thời gian ngắn nghỉ giải lao để sắp xếp lại những chiếc ghế để đưa nhiều người vào cuộc thảo luận, Richie Davidson nói rằng ông muốn quay lại câu hỏi của Ngài về bộ não của loài vượn; và chỉ ra rằng chúng ta cần xem xét kích thước của bộ não liên quan đến kích thước của toàn bộ cơ thể động vật. Bộ não voi lớn hơn bộ não của con người, mà cơ thể của nó cũng lớn hơn cơ thể của con người. Ông cũng gợi ý rằng; điều gì phân biệt các điều kiện để hỗ trợ ý thức với việc thiếu nó, câu trả lời là rất phức tạp.
David Sloan Wilson đã đóng góp cho sự làm rõ rằng tất cả các từ ngữ quan trọng đều có nhiều nghĩa và thay vì nói về ‘ý thức’, sẽ đơn giản hơn khi nói đến ‘ý định’ và ‘mục tiêu hướng vào’. Davidson trả lời rằng các sinh vật đơn bào có thể nói là ‘hướng đến mục tiêu’, nhưng bằng chứng là chúng không cảm thấy đau. Ngài cũng đặt ra câu hỏi rằng sự tiến hóa có ý thức có ảnh hưởng đến sự tiến hóa vật lý không? 'Wilson Wilson đưa ra khái niệm về biểu sinh học, nghiên cứu về những thay đổi có thể có liên quan đến sự thay đổi trong trình tự DNA.
Ngài tuyên bố: “Điều cơ bản là có một hiện tượng mà chúng ta gọi là ý thức. Liên quan đến điều này và sự liên tục của ý thức, có những người có những ký ức rõ ràng và chi tiết về kiếp trước. Truyền thống Ấn Độ cho rằng “ngã” hay ‘atman’ không hề có sự khởi đầu. Phật giáo thì cho rằng sự liên tục chính là tâm thức vi tế. Mặc dù sự nhận thức cảm giác phụ thuộc vào sự hiện diện của một đối tượng và các cơ quan cảm giác, nhưng có một yếu tố thứ ba là kinh nghiệm của một ý thức ngay trước đó.
Ngài đã ám chỉ đến ‘thuk-dam’, những tình huống sau cái chết lâm sàng của một thiền giả thành tựu khi - mặc dù đã ngừng thở hay đại loại như thế - nhưng cơ thể vẫn tươi tắn. Nó được giải thích rằng, hiện tượng này là do người quá cố đã thâm nhập vào trong trạng thái tâm vi tế được hiển lộ tại thời điểm lâm chung. Richie Davidson tham gia vào một dự án để kiểm tra những trường hợp như vậy bất cứ khi nào có thể để tìm lời giải thích theo khoa học về những gì đang diễn ra.
Davidson nhắc nhở hội chúng rằng một thành viên của hội đồng quản trị của Tâm thức và Đời sống ở châu Âu - Wolf Singer - đã nhận xét, “nếu điều này là sự thật thì chúng tôi gặp rắc rối lớn”, và Ngài đã trả lời rằng có rất nhiều điều mà chúng tôi vẫn còn chưa biết.
Quay trở lại thêm với chủ đề chung, Ngài nói rằng điều cần thiết là bằng chứng khoa học cho thấy việc nuôi dưỡng một tâm từ bi hơn sẽ tốt hơn cho sức khỏe của chúng ta và đảm bảo cho một cộng đồng hạnh phúc hơn. Ngài nhắc lại sự cần thiết phải thúc đẩy một ý thức rằng, vì đều là con người cho nên chúng ta đều giống nhau và mỗi người trong chúng ta là một phần của cộng đồng nhân loại.
Một vấn đề được đặt ra đối với sự ái trọng tự thân là một đặc điểm trong sự tiến hóa cá nhân, trong khi trong các nhóm hoặc các tình huống xã hội, thì sự rộng lượng sẽ thành công hơn. Wilson nhận xét rằng, nếu bạn là một người bố thí được bao quanh bởi những người bố thí khác, thì sự hoạt động sẽ tốt. Davidson nhận xét rằng, Ngài đã nói về tầm quan trọng của động lực.
Ngài đã trả lời rằng con người coi lòng vị tha là một điều tốt. Nó thể hiện sự tôn trọng đối với người khác. Ngài nói thêm, chăm sóc cho cộng đồng chính là chăm sóc cho chính mình. Chỉ xem trọng tự thân chính là lơ là đối với lợi ích của chính bạn. Và nó chẳng thực tế gì cả.
Lòng nhân ái ấm áp khi được kết hợp với trí thông minh thì sẽ không trở thành sự mù quáng. Chúng tôi xem hành vi là thô tháo hoặc nhẹ nhàng chủ yếu là dựa trên vẻ bề ngoài, nhưng sự khác biệt thực sự phụ thuộc vào động lực mà nó được thực hiện.
Được yêu cầu tái kiến thức giáo dục, Ngài trả lời: Không có truyền thống đào tạo tâm thức thông qua sự điều tra và phân tích trong nền giáo dục hiện đại. Nhưng rèn luyện tâm thức là điều quan trọng. Các sự thực hành của Ấn Độ cổ đại để nuôi dưỡng một tâm trí bình tĩnh và trí tuệ hiểu biết sâu sắc về thực tế đã dẫn đến hành vi bất bạo động được hỗ trợ bởi một thái độ từ bi.
Vì vậy, một hệ thống giáo dục được mô phỏng lại sẽ bao gồm việc giải quyết các cảm xúc và đạt được sự an lạc nội tâm trong bối cảnh thế tục. Nó sẽ liên quan đến mong muốn hạnh phúc của nhân loại một cách khách quan, chu đáo. Trường hợp Mahatma Gandhi đã chứng minh tính hiệu quả của bất bạo động trong thế kỷ 20, ở đây trong thế kỷ 21 này, tôi tin rằng chúng ta có thể cho thấy được việc rèn luyện tâm thức và cảm xúc có thể đạt được hiệu quả như thế nào.
Richard Davidson đã kết thúc cuộc họp, cảm ơn Ngài đã dành thời gian và đồng ý gặp lại vào ngày hôm sau.
