Thekchen Chöling, Dharamsala, HP, Ấn Độ - Sáng nay, Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma đã tham gia cuộc trò chuyện qua liên kết truyền hình với Eugenio Derbez - một diễn viên, hài kịch sĩ, đồng thời cúng là nhà làm phim người Mexico. Derbez kính chúc Đức Ngài một buổi sáng tốt lành và thưa với Ngài rằng cậu ta không thể diễn tả thành lời về sự phấn khích và niềm vinh dự của mình khi được hầu chuyện với Ngài.
Ngài trả lời: “Ở đây hiện giờ đang là buổi sáng, vì vậy tôi cảm thấy rất tươi tỉnh, nhưng đối với con thì chắc là khá buồn ngủ đấy!”
Derbez thỉnh cầu Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma bắt đầu bằng cách kể cho cậu nghe về một ngày thường nhật trong cuộc sống của Ngài.
“Không có gì đặc biệt cả! Tôi chỉ là một tu sĩ Phật giáo nghiên cứu triết học Phật giáo. Tôi thọ trì giới luật hay còn gọi là kỷ luật Thiền môn của Truyền thống Pali; và ngoài ra, tôi học tập theo truyền thống Phạn ngữ. Tôi không chỉ dựa vào niềm tin mà còn dựa vào sự nghiên cứu và trải nghiệm.
“Vào thế kỷ thứ 8, Hoàng đế Tây Tạng đã mời Vị học giả hàng đầu của Đại học Nalanda ở Ấn Độ đến Tây Tạng. Vào thời điểm đó, Trung Quốc đã là một quốc gia Phật giáo. Hoàng đế Trung Quốc quan tâm đến Phật giáo và đã có các chư Tăng Trung Quốc ở Tây Tạng. Tuy nhiên, Vua Tây Tạng vẫn thích xem Ấn Độ là nguồn gốc của Giáo lý của Đức Phật.
“Các bậc thầy vĩ đại của Nalanda đã thực hành theo lời khuyên của Đức Phật và nghiên cứu thấu đáo những lời dạy của Ngài; và họ đã kết luận rằng, một số giáo lý của Ngài là tối hậu; trong khi những giáo lý khác thì cần phải được giải thích. Chúng tôi ở Tây Tạng đã giữ cho Truyền thống Nalanda được tồn tại dựa trên lý luận và logic.
“Trong khoảng 40 năm qua, tôi cũng đã tham gia vào các cuộc thảo luận nghiêm túc với các nhà khoa học hiện đại, đó là điều mà tôi cảm thấy rất khả thi bởi vì phương pháp logic của Truyền thống Nalanda rất tương thích với khoa học. Chúng tôi đã hiểu thêm về thế giới bên ngoài; và đồng thời có thể giải thích cho các nhà khoa học về những gì mà chúng tôi hiểu biết về tâm thức và cảm xúc. Chẳng hạn như, chúng ta có năm thức về giác quan, nhưng chìa khóa của các thức ấy lại là ý thức; mà cảm xúc của chúng ta chính là một phần của ý thức.
“Theo ý thức của chúng ta thì có những mức độ tinh tế khác nhau giữa các trạng thái thức, trạng thái mơ, và trong lúc ngủ sâu, v.v. Ở những cấp độ tinh tế nhất, quý vị có thể nhìn thấy được tiền kiếp; và đôi khi cả một số thông tin trong tương lai. Ý thức vi tế nhất sẽ được hiển lộ vào lúc lâm chung. Một số hành giả có thể duy trì được trạng thái miên mật trong giai đoạn đó. Trong thời gian đó, mặc dù họ đã chết lâm sàng, nhưng cơ thể của họ vẫn tươi tắn. Thầy Giáo Thọ của tôi, Ling Rinpoché, đã duy trì trạng thái này trong 13 ngày và trường hợp mới đây là một Vị Tăng ở Đài Loan đã duy trì miên mật trong 26 ngày.”
"Điều này đạt được thông qua sự thiền định ạ?” - Derbez hỏi.
“Vâng, thông qua thiền định."
"Và Ngài đã thức dậy hàng ngày lúc 3 giờ sáng để hành thiền ạ?”
“Vâng!” Ngài nói với cậu ta, “Trước tiên tôi thực hành một số về phương pháp thở, nhưng chủ yếu là tôi tham gia vào thiền phân tích (thiền quán). Tôi tự hỏi mình ‘cái Tôi’ ở đâu?’ ‘bản ngã của tôi ở đâu?’ Tôi có thân thể, giọng nói và tâm thức, nhưng ‘Tôi’ ở đâu? Và tôi không thể tìm thấy nó, vì không hề có bất cứ thực thể độc lập nào được tìm thấy; nó chỉ là một sự định danh mà thôi!"
Derbez hỏi “Làm thế nào chúng ta có thể tạo ra một tâm thức lành mạnh? Làm thế nào để chúng ta chăm sóc sức khỏe tinh thần của mình? ”
Ngài nói với cậu ấy rằng, trong một thế giới thiên về vật chất, thì sẽ không có nhiều sự hiểu biết về cách hoạt động của tâm thức. Ngài gợi ý rằng điều cần thiết là nhận ra sự rắc rối do cảm xúc tiêu cực gây ra; và chúng ta có thể phát triển phương pháp đối trị dành cho chúng. Sự đối trị dành cho nỗi sợ hãi và sân giận chính là lòng từ bi. Vật lý lượng tử cho thấy được sự hiểu biết sâu sắc hơn về thực tế khi nó trình bày ra sự khác biệt giữa sự xuất hiện bề ngoài và thực tế. Điều này rất quan trọng! vì hầu hết các cảm xúc tiêu cực đều dựa trên vẻ bề ngoài rằng mọi thứ có một dạng tồn tại khách quan nào đó. Ví dụ, sự tức giận không bắt nguồn từ thực tế, mà là một phản ứng cảm xúc đối với cách nhìn méo mó của chúng ta về người nào đó hoặc điều gì đó đã xảy ra.
Ngài tiếp tục: một tâm thức lành mạnh là định tĩnh và an bình. Văn học Ấn Độ cổ đại có nhiều hướng dẫn về phương pháp có thể đạt được những phẩm chất này. Ngài đề cập đến tiềm năng tích cực có được khi kết hợp sự hiểu biết về hoạt động của tâm thức và cảm xúc với nền giáo dục hiện đại.
Tiếp theo Derbez hỏi, "Hạnh phúc là gì?"
Ngài trả lời: “Hạnh phúc có thể chỉ là niềm vui mà chúng ta tìm thấy ở mức độ giác quan. Nhưng hạnh phúc thực sự thì có liên quan đến sự bình yên trong tâm hồn. Nếu con có một tâm trí định tĩnh, thì sẽ giảm bớt được nỗi sợ hãi và lòng nghi ngờ. Sợ hãi là nguồn gốc chủ yếu của nỗi bất hạnh. Ích kỷ là một vấn đề rắc rối - bởi vì - theo sự quan sát của các nhà khoa học, thì chúng ta thuộc loài động vật quần thể xã hội, cho nên ta có mối quan tâm tự nhiên đến cộng đồng mà chúng ta đang sống.
“Trẻ em thường không quan tâm đến những sự khác biệt bề ngoài như quốc tịch, đức tin hay chủng tộc. Nhưng khi đến tuổi đi học, các cháu lại bắt đầu phản ứng với những sự khác biệt như thế về khái niệm “chúng tôi” và “bọn họ”.
“Trên thực tế hiện nay, tất cả chúng ta đều là một phần của đại gia đình nhân loại; và chúng ta cần có ý thức sâu sắc hơn nữa về tính đồng nhất của nhân loại. Tất cả chúng ta đều là những con người như nhau. Chúng ta cần duy trì sự cởi mở tự nhiên mà chúng ta đã quan sát được từ các cháu bé.”
Derbez muốn biết khi lớn lên chúng ta bị mất đi những gì, và tại sao. Ngài nhận xét rằng, việc đến trường đi học thôi cũng đã đóng một vai trò quan trọng rồi. Những nơi mà nền giáo dục nâng cao các mục tiêu vật chất, thì nó cũng nên bao gồm những sự hướng dẫn về tâm thức và cảm xúc của chúng ta - về cách làm thế nào để đạt được tâm trí định tĩnh, cách để phát triển lòng vị tha. Ngài nói, một phần quan trọng của việc thiết lập sự an yên của tâm hồn, là có thể áp dụng vệ sinh cảm xúc - nghĩa là học cách để đối phó với những cảm xúc tiêu cực của mình.
Tiếng cười và sự hài hước là chủ đề tiếp theo mà Derbez nêu ra. Ngài trả lời rằng tất cả mọi người đều là anh chị em của nhau, mỗi người đều có tiềm năng tích cực cũng như tiêu cực. Cảm xúc tiêu cực phá hủy sự bình yên trong tâm hồn của chúng ta và làm hỏng đi mối quan hệ tốt đẹp của chúng ta với gia đình và bạn bè. Trái lại, lòng từ bi, tiếng cười và một nụ cười chân thành, sẽ làm cho người khác cảm thấy thoải mái và tạo ra một bầu không khí vui vẻ.
“Cuối cùng thì đó là một thái độ vị tha mà tâm từ bi có thể thực hiện được. Ngày nay, chúng ta thực sự cần ý thức về tính đồng nhất của nhân loại. Chúng ta phải làm việc cùng với nhau. Chúng ta cần có nhau. Giáo dục là yếu tố rất quan trọng, nhưng nếu nó quá hạn hẹp thì sẽ chẳng hữu ích gì lắm. Từ nền Ấn Độ cổ đại, chúng ta có thể học hỏi những cách thực hành về bất bạo động và lòng từ bi vốn dĩ đã có từ lâu đời."
Khi Derbez hỏi Ngài rằng liệu có những bài học nào mà mọi người có thể học được từ kinh nghiệm của họ về đại dịch hay không, Ngài nói với cậu ta rằng Ngài không biết, và ngài cảm thấy rất khó nói. Ngài suy đoán rằng liệu một yếu tố nào đó dẫn đến ảnh hưởng của căn bệnh đặc biệt này là do lượng hóa chất độc hại có trong không khí, nước và trong thực phẩm của chúng ta hiện nay hay không.
Derbez hỏi Ngài có ăn chay không; và Ngài đã trả lời rằng Ngài không ăn chay. Ngài kể lại câu chuyện về quyết định của mình từ nhiều năm về trước để trở thành một người ăn chay nghiêm ngặt, và điều đó đã dẫn đến các vấn đề về túi mật và Ngài bị bệnh vàng da. Do đó, các bác sĩ của Ngài đã khuyến cáo Ngài nên tiếp tục ăn một ít thịt. Ngài cho biết rằng, ngày nay các bếp ăn tập thể của các tu viện lớn và trường học trong cộng đồng người Tây Tạng lưu vong thường phục vụ đồ ăn chay.
Quan sát thấy Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma là một con người giàu lòng yêu thương; và vì Đức Đạt Lai Lạt Ma là biểu tượng của tình yêu, cho nên Derbez đã hỏi rằng có bao giờ Ngài tò mò về việc yêu đương là như thế nào không. Ngài trả lời rằng điều đó phụ thuộc vào ý nghĩa của tình yêu. Đôi khi tình yêu - đặc biệt là khi tình yêu có liên quan đến sự hấp dẫn về tình dục - thì nó lại bị lẫn lộn với sự luyến ái. Ngài tuyên bố rằng, tình yêu cao đẹp nhất là khi bạn có thể thực hiện lòng nhân từ với kẻ thù của mình; hoặc khi bạn cảm thấy giận ai đó, nhưng bạn vẫn có thể tử tế với họ. Ngài khẳng định rằng đó mới chính là tình yêu đích thực.
Ngài nhận xét: “Có những quan chức Trung Quốc ở Tây Tạng đã đàn áp người Tây Tạng một cách tàn nhẫn. Đôi khi tôi hình dung về họ và tưởng tượng là sẽ nhận lấy sự tức giận, sợ hãi và thù hận của họ; và đáp lại bằng tình yêu và lòng từ ái. Tôi thấy cách làm này rất hữu ích cho tâm thức của tôi”.
Derbez tiếp tục nhấn mạnh câu hỏi của mình về việc có bao giờ Ngài tò mò về cảm giác yêu đương như thế nào không. Ngài trả lời rằng, trong các mối quan hệ với những người khác, Ngài luôn nhớ rằng mình là một Tu sĩ.
“Những mối quan hệ tình dục sẽ sinh ra con cái; và tất nhiên điều đó sẽ mang lại những khó khăn cho chính mình. Trước tiên, cha mẹ phải quan tâm đến việc học hành của con cái, sau đó phải lo lắng, giúp đỡ cho các con lập gia đình. Rồi lại phải săn sóc cho cháu chắt…. So với tất cả những vướng mắc này, thì cuộc sống của một tu sĩ không phức tạp lắm, họ chỉ chăm sóc cho bản thân mà thôi.
“Trong trường hợp của tôi, thì tôi có bốn cam kết. Trước hết - là một con người - tôi cố gắng chia sẻ với mọi người về nhu cầu của lòng vị tha. Tiếp theo - với tư cách là một tu sĩ Phật giáo - tôi cam kết thúc đẩy sự hòa hợp giữa các tôn giáo; bởi vì, mặc dù quan điểm triết học khác nhau, nhưng tất cả các truyền thống tôn giáo đều dạy về tầm quan trọng của tình yêu thương và lòng từ bi."
Derbez xen vào với câu hỏi của người khác về việc liệu chúng ta có phải chịu một số phận đã được định trước hay không. Ngài nói rằng điều đó rất phức tạp. Trong các tôn giáo hữu thần, người ta tin vào Đấng Thượng Đế sáng tạo, vì vậy bạn có thể nói rằng mong muốn của Thượng đế là do tiền định. Nhưng trong các truyền thống phi hữu thần như Kỳ Na giáo và Phật giáo, thì không có chỗ cho đấng sáng tạo. Trong bối cảnh của kiếp lai sinh thì có khái niệm về nghiệp. Chủng từ nghiệp gieo trong kiếp này sẽ ảnh hưởng đến phẩm chất của kiếp sau. Theo quan điểm này, những gì xảy ra đối với bạn đều phụ thuộc vào những gì mà bạn đã làm. Nguyên nhân của một cuộc sống yên bình và hạnh phúc chính là lòng vị tha ấm áp nhân hậu.
Khi buổi trò chuyện sắp kết thúc, Derbez cung thỉnh Ngài cầu nguyện cho những người già và những người đặc biệt khổ đau vì đại dịch, và cho các chuyên gia y tế đang chăm sóc họ. Ngài trả lời rằng Ngài cầu nguyện cho họ mỗi ngày, nhưng Ngài cảm thấy rằng hiệu quả thực tế của việc cầu nguyện là có hạn.
Đối với câu hỏi về giá trị của sự tha thứ, Ngài nói rằng tha thứ là một trong những cách tốt nhất để giữ cho tâm hồn của mình được an yên. Ngài nói thêm rằng, sự tức giận và lòng mong muốn trả thù chỉ gây ra phiền toái cho giấc ngủ của bạn mà thôi.
Ngài tiếp tục: “Cam kết thứ ba của tôi liên quan đến việc tôi là người Tây Tạng. Vì chúng tôi đã có một hệ thống dân chủ lành mạnh, cho nên tôi đã có thể từ nhiệm trong lĩnh vực chính trị. Tuy nhiên, tôi lo lắng cho hệ sinh thái của Tây Tạng; vì phần lớn các con sông ở châu Á đều khởi nguồn từ cao nguyên Tây Tạng, và cung cấp nước cho hàng triệu con người.”
Derbez đã lấy chủ đề sinh thái để hỏi Ngài về cách làm thế nào khi đối mặt với những sự kiện cùng cực như nạn cháy rừng ở California và những cơn bão chưa từng có do hậu quả của sự nóng lên toàn cầu, rất nhiều nhà lãnh đạo toàn cầu đã phớt lờ mối đe dọa này của sự biến đổi khí hậu.
Ngài trả lời: “Các hệ sinh thái đang nói với chúng ta rằng ta phải chăm sóc hành tinh này. Sự biến đổi khí hậu đang gây ra những trận hỏa hoạn và lũ lụt thảm khốc nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta. Điều đó rất nghiêm trọng.
“Có một Thủ tướng Trung Quốc đã đến thăm Tây Tạng và thừa nhận rằng nạn phá rừng ở đó đã dẫn đến kết quả của sự tàn phá là lũ lụt tràn xuống sông ngòi, nhưng có thể tránh được.
“Là một người Tây Tạng, tôi cũng cam kết bảo tồn kiến thức Tây Tạng và ngôn ngữ Tây Tạng mà nó được diễn đạt một cách chính xác nhất. Chúng tôi là những người thừa kế của Truyền thống Nalanda.
“Tôi cũng cam kết sẽ cố gắng phục hồi sự cảm kích đối với kiến thức Ấn Độ cổ đại ở Ấn Độ. Mặc dù điều này đã được ghi lại trong các bản kinh văn tôn giáo, nhưng hiện nay tôi tin rằng nó có thể được nghiên cứu và học hỏi một cách khách quan, mang tính học thuật. Đặc biệt quan trọng là các quan điểm về lòng từ bi và tinh thần bất bạo động.”
Cuối cùng, Derbez muốn biết liệu sẽ có một Đạt Lai Lạt Ma thứ mười lăm và liệu người đó có thể là một phụ nữ hay không. Ngài trả lời rằng Đạt Lai Lạt Ma trong tương lai sẽ không còn thực hiện bất kỳ trách nhiệm chính trị nào nữa. Ngài nói thêm rằng quyết định công nhận một Đạt Lai Lạt Ma trong tương lai sẽ nằm trong tay các nhà lãnh đạo tinh thần của Tây Tạng, Mông Cổ và vùng Hy Mã Lạp Sơn.
Về việc liệu một Đạt Lai Lạt Ma trong tương lai có thể là một phụ nữ hay không, Ngài khẳng định rằng nếu điều đó hữu ích hơn thì nó hoàn toàn có thể xảy ra. Ngài nhận xét rằng nếu có nhiều nhà lãnh đạo thế giới là phụ nữ thì có thể sẽ có ít vấn đề rắc rối hơn; và thế giới có thể là một nơi ổn định yên bình hơn. Ngài cho biết rằng, gần đây Ngài đã viết thư chúc mừng Thủ tướng Phần Lan đã thành lập nội các với những người phụ nữ giữ các chức vụ chủ chốt. Ngài nhắc lại rằng một nữ Đạt Lai Lạt Ma trong tương lai dường như có vẻ rất khả thi.
Derbez cảm ơn Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma đã dành thời gian nói chuyện với cậu ta; và cậu đã mời Ngài xem một đoạn video ngắn tóm tắt về chuyến viếng thăm Mexico của Ngài vào năm 2013. Cuối cùng, Đức Ngài mỉm cười, vẫy tay chào, cảm ơn Derbez và chúc cậu ta lời tạm biệt cát tường.
