Khi thế kỷ hai mươi đang đi dần đến kết thúc, chúng ta thấy rằng thế giới đã trở nên nhỏ hẹp hơn. Sự bình an của thế giới đã trở thành gần như một cộng đồng. Các liên minh chính trị và quân sự đã tạo ra các nhóm đa quốc gia lớn, ngành công nghiệp và thương mại quốc tế đã tạo ra một nền kinh tế toàn cầu. Truyền thông toàn cầu đang loại bỏ rào cản về khoảng cách, ngôn ngữ và chủng tộc. Chúng ta cũng đang bị cuốn hút bởi những vấn đề trầm trọng đang phải đối mặt: sự quá tải về dân số, suy giảm tài nguyên thiên nhiên và một cuộc khủng hoảng về môi trường đe dọa đến không khí, nước, cây cối cùng với số lượng lớn các loài chúng sinh thật đẹp - là nền tảng của sự tồn tại trên hành tinh nhỏ mà chúng ta đang cùng chung sống.
Tôi tin rằng để đáp ứng được thách thức của thời đại chúng ta, con người sẽ phải phát triển hơn nữa trách nhiệm đối với cộng đồng. Mỗi người chúng ta phải học cách làm việc không vì bản thân, gia đình hay quốc gia, mà vì lợi ích của toàn thể nhân loại. Trách nhiệm chung là chìa khóa thực sự cho sự sống còn của con người. Đây là nền tảng tốt nhất cho hòa bình thế giới, sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên thiên nhiên và thông qua các mối quan tâm cho các thế hệ tương lai, chăm sóc môi trường đúng mực.
Tôi đã đến dự họp mặt các nhà lãnh đạo môi trường quốc tế với tinh thần lạc quan và hy vọng. Các cuộc họp ở đây đại diện cho một ngưỡng của nhân loại; cơ hội cho cộng đồng toàn cầu đang nổi lên của chúng ta với tinh thần hợp tác chưa từng có. Dù vậy, dường như Hội nghị thượng đỉnh Trái đất có thể, ở một số khía cạnh, không đáp ứng được những gì cần thiết, thực tế là nó đã diễn ra là một thành tựu to lớn. Đó là lý do tại sao rất vui mừng khi thấy có rất nhiều tổ chức phi chính phủ ở đây. Vai trò của bạn trong việc tạo ra một tương lai tốt đẹp là điều thiết yếu, và mặc dù vai trò này vẫn còn hạn chế trong Liên hợp quốc, nhưng nó đang dần mở rộng.
Vì vậy, nhiều tổ chức phi chính phủ được các tình nguyện viên cống hiến xây dựng để chăm sóc cho người khác. Cam kết của bạn đại diện cho cả tiến bộ xã hội và môi trường. Tất cả các tổ chức được đại diện ở đây đều có mong muốn và nhu cầu cụ thể, thực tế, như các cá nhân làm. Nếu không có nỗ lực tập thể của chúng ta, những lợi ích được thực hiện ở đây sẽ kém đi nhiều.
Dù thích hay không, chúng ta đã được sinh ra trên trái đất này như một phần của một gia đình vĩ đại. Giàu hoặc nghèo, có trình độ học vấn hoặc không được đào tạo thuộc một quốc gia, hệ tư tưởng này hay kia, cuối cùng mỗi người chúng ta chỉ là một con người giống như mọi người khác. Hơn nữa, mỗi người đều cùng có quyền để theo đuổi hạnh phúc và tránh đau khổ. Khi bạn nhận ra rằng tất cả chúng sinh đều bình đẳng trong khía cạnh này, bạn sẽ cảm thấy đồng cảm và gần gũi. Ngoài việc này, lại có một ý thức chính xác về trách nhiệm chung; mong muốn tích cực giúp đỡ người khác vượt qua những vấn đề của họ.
Tất nhiên, hình thức từ bi này là tự nhiên, yên bình và nhẹ nhàng, nhưng nó cũng rất mạnh mẽ. Đó là dấu hiệu thực sự của sức mạnh nội tại. Chúng ta không cần phải có tôn giáo, cũng không cần phải tin vào một hệ tư tưởng. Tất cả những gì cần thiết là cho mỗi chúng ta phát triển những phẩm chất tốt của con người.
Nhu cầu về trách nhiệm chung ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống hiện đại. Ngày nay, các sự kiện quan trọng của một phần thế giới rồi cũng ảnh hưởng đến toàn bộ hành tinh. Vì vậy, chúng ta phải ứng xử với mỗi vấn đề chính của địa phương như là một mối quan tâm toàn cầu từ thời điểm nó mới nảy sinh. Chúng ta không còn có thể kêu gọi các rào cản quốc gia, chủng tộc hay hệ tư tưởng chia rẽ chúng ta mà không có hậu quả huỷ hoại. Trong bối cảnh mới của sự tương tác lẫn nhau, xem xét lợi ích của người khác rõ ràng là hình thức tốt nhất để tự làm vui cho chính mình.
Tất nhiên, sự tương tác lẫn nhau là một luật cơ bản của tự nhiên. Không chỉ vô số hình thức của cuộc sống, nhưng mức độ tế nhị nhất của hiện tượng vật chất cũng được kiểm soát bởi sự tương tác. Tất cả các hiện tượng, từ hành tinh chúng ta sống tới các đại dương, mây, rừng và hoa lá quanh ta đều nảy sinh trong sự phụ thuộc vào các mô hình năng lượng tinh tế. Nếu không có tương tác thích hợp, chúng sẽ tan và phân rã.
Chúng ta cần đánh giá cao sự thật về thiên nhiên này nhiều hơn trước đây. Sự thờ ơ về nó là trách nhiệm trực tiếp về nhiều vấn đề phải đối mặt. Ví dụ, khai thác các tài nguyên giới hạn của thế giới - đặc biệt là các quốc gia đang phát triển - đơn giản là sự tiêu dùng nhiên liệu, là tai hoạ. Nếu nó vẫn không được kiểm soát, cuối cùng tất cả chúng ta sẽ phải chịu đựng. Chúng ta phải tôn trọng ma trận tinh tế của cuộc sống và cho phép nó tự bổ sung. Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc cảnh báo, tôi được nghe, rằng chúng ta đang phải đối mặt với làn sóng tuyệt chủng lớn nhất trong 65 triệu năm. Thực tế này thật vô cùng đáng sợ. Nó chắc hẳn mở trí chúng ta cho thấy đến mức độ to lớn của cuộc khủng hoảng mà mình phải đối mặt.
Sự thiếu hiểu biết về tương thuộc lẫn nhau đã không chỉ làm hại tới môi trường tự nhiên mà còn là xã hội con người.
Thay vì quan tâm đến nhau, chúng ta đặt nhiều nỗ lực cho hạnh phúc trong việc theo đuổi việc tiêu thụ vật chất của cá nhân. Chúng ta đã trở nên quá say mê trong việc theo đuổi này, mà không biết, chúng ta đã bỏ qua để nuôi dưỡng nhu cầu cơ bản nhất của con người về yêu thương, lòng tốt và sự hợp tác. Điều này thật đáng buồn. Chúng ta phải xem xét con người thật sự là gì. Chúng ta không phải là những đồ vật bằng máy. Nếu chúng ta chỉ đơn thuần là các thực thể cơ học, thì máy móc của chúng ta có thể làm giảm bớt những đau khổ và đáp ứng được những nhu cầu của chúng ta. Tuy nhiên, vì chúng ta không phải chỉ là những sinh vật vật chất, nên đây là một sai lầm để tìm kiếm sự hoàn thành trong việc phát triển bề ngoài mà thôi.
Cơ bản, tất cả chúng ta trân trọng sự yên bình. Ví dụ, khi mùa xuân đến, ngày dài hơn, có nhiều ánh nắng mặt trời, cỏ và cây xanh trở nên sống động và mọi thứ đều tươi tốt. Mọi người cảm thấy hạnh phúc. Vào mùa thu, một chiếc lá rơi, rồi một chiếc lá khác, rồi tất cả những bông hoa đẹp sẽ chết cho đến khi chúng ta được bao quanh bởi những cây trơ trụi. Chúng ta không thấy vui. Tại sao vậy? Bởi vì tận sâu thẳm, chúng ta mong muốn xây dựng, tăng trưởng hiệu quả và không thích sụp đổ, chết đói hoặc bị phá hủy. Mọi hành động phá hoại đi ngược lại bản chất cơ bản của chúng ta; xây dựng, tính xây dựng, là tích cách của con người.
Để theo đuổi tăng trưởng đúng đắn, chúng ta cần phải làm mới cam kết của mình đối với giá trị con người trong nhiều lĩnh vực. Đời sống chính trị, dĩ nhiên, đòi hỏi một nền tảng đạo đức, nhưng khoa học và tôn giáo cũng phải được theo đuổi từ cơ sở đạo đức. Không có nó, các nhà khoa học không thể phân biệt giữa các công nghệ có lợi và những gì chỉ là mục đích. Thiệt hại môi trường xung quanh chúng ta là kết quả rõ ràng nhất của sự nhầm lẫn này. Trong trường hợp tôn giáo, điều đó đặc biệt cần thiết.
Mục đích của tôn giáo không phải là để xây dựng các nhà thờ hoặc những ngôi chùa đẹp mà là để nuôi dưỡng những phẩm chất tốt đẹp của con người như lòng khoan dung, hào phóng và thương yêu. Mọi tôn giáo trên thế giới, cho dù quan điểm triết học của nó là gì đi nữa, thì sự được hình thành trước hết và trên hết vẫn là giới luật - mà theo đó chúng ta phải giảm tính ích kỷ và biết phục vụ người khác. Thật không may, đôi khi nhân danh tôn giáo, người ta gây ra nhiều sự cãi vả nhau hơn là giải quyết vấn đề. Hành giả của các tôn giáo khác nhau nên nhận ra rằng mỗi truyền thống tôn giáo có giá trị nội tại vô hạn như là một phương tiện để cung cấp sức khoẻ tinh thần và tâm linh.
Có một câu tuyệt vời trong Kinh Thánh về việc biến thanh kiếm thành cái cày. Đó là một hình ảnh đáng yêu, vũ khí được biến đổi thành một công cụ để phục vụ nhu cầu cơ bản của con người, tượng trưng cho một thái độ giải trừ vũ trang bên trong và bên ngoài. Theo tinh thần của "thông điệp cổ đại này, tôi nghĩ rằng điều quan trọng là hôm nay chúng ta nhấn mạnh sự khẩn cấp của một chính sách đã quá hạn; phi quân sự hoá toàn bộ hành tinh.
Phi quân sự hóa sẽ giải phóng nguồn nhân lực lớn để bảo vệ môi trường, giảm nghèo và phát triển con người bền vững. Tôi hy vọng rằng Liên Hiệp Quốc có thể sớm giúp để tạo ra "đây là hiện thực”.
Tôi luôn hình dung tương lai của Tây Tạng - đất nước tôi - được thành lập trên nền tảng này. Tây Tạng sẽ là một khu bảo tồn phi quân sự trung lập, nơi vũ khí bị cấm và người dân sống hòa hợp cùng thiên nhiên. Đây không chỉ đơn thuần là một giấc mơ - đó là cách mà người Tây Tạng cố gắng sống hơn một ngàn năm trước - khi quốc gia của chúng tôi bị xâm chiếm một cách thảm khốc. Ở Tây Tạng, động vật hoang dã được bảo vệ theo nguyên tắc Phật giáo. Vào thế kỷ XVII, chúng tôi bắt đầu ban hành các nghị định để bảo vệ môi trường, và do đó chúng tôi có thể là một trong những quốc gia đầu tiên gặp khó khăn trong việc thực thi các quy định về môi trường! Tuy nhiên, chủ yếu là môi trường đã được bảo vệ bởi niềm tin của chúng tôi, đã được nuôi dưỡng trong chúng tôi từ khi còn là con trẻ. Hơn nữa, trong ít nhất ba trăm năm qua, chúng tôi hầu như không có quân đội. Tây Tạng đã từ bỏ việc này như một công cụ của chính sách quốc gia vào thế kỷ thứ tám.
Tôi muốn kết luận bằng cách nói rằng, nhìn chung, tôi cảm thấy lạc quan về tương lai. Những thay đổi nhanh chóng trong thái độ của chúng tôi hướng về trái đất cũng là nguồn hy vọng. Gần đây như một thập kỷ trước, chúng tôi vô tình nuốt chửng các nguồn lực của thế giới, như thể không hề có kết thúc. Chúng tôi không thể nhận ra rằng chủ nghĩa tiêu thụ không được giám sát là thảm khốc cho cả môi trường và phúc lợi xã hội. Bây giờ, cả cá nhân và chính phủ đang tìm kiếm một trật tự sinh thái và kinh tế mới.
Tôi thường đùa rằng mặt trăng và những vì sao trông đẹp "nhưng nếu bất cứ ai trong chúng ta cố gắng sống trên chúng thì sẽ rất khổ sở. Hành tinh xanh này là môi trường sống tuyệt vời. Cuộc sống của hành tinh là cuộc sống của chính ta, tương lai của hành tinh là tương lai của chúng ta. Trái đất đóng vai trò như bà mẹ của tất cả mọi người. Như là con trẻ chúng ta phụ thuộc vào “người”. Trong thực tế của các vấn đề toàn cầu như hiệu ứng nhà kính và sự cạn kiệt của một hay nhiều địa tầng, các tổ chức cá nhân và các quốc gia đơn lẻ là không giúp được gì. Nếu chúng ta không làm việc cùng nhau thì không thể tìm được giải pháp nào. Đất mẹ chúng ta đang dạy chúng ta một bài học về trách nhiệm chung.
Tôi nghĩ chúng ta nói vậy, vì những bài học chúng ta đã bắt đầu học hỏi, thế kỷ tiếp theo sẽ trở nên thân thiện hơn, hài hòa hơn và ít gây hại hơn. Từ bi, hạt giống của hoà bình sẽ có thể phát triển. Tôi rất hy vọng. Đồng thời, tôi tin rằng mỗi cá nhân có trách nhiệm giúp đỡ hướng dẫn gia đình toàn cầu của chúng ta đi đúng hướng. Chỉ mong muốn tốt thôi thì không đủ; chúng ta phải thừa nhận trách nhiệm. Những phong trào con người bừng lên từ những sáng kiến của con người.
Tổ chức đỡ đầu cho các sự kiện này, Liên Hợp Quốc, được thành lập vì nhu cầu ngăn chặn xung đột quân sự. Tôi rất xúc động khi sứ mệnh của nó đã phát triển để gánh vác một thách thức mới - đó là bảo vệ sức khoẻ lâu dài của hành tinh và của chính chúng ta. Tôi hy vọng và cầu nguyện rằng trong những ngày tới, mỗi người chúng ta làm được điều gì có thể để thấy rằng mục tiêu của việc tạo ra một thế giới hạnh phúc, hòa hợp và lành mạnh hơn là điều khả thi.
Toàn văn được phát biểu ngày 7 tháng 6 năm 1992 tại Hội nghị Nghị việnThượng đỉnh Trái đất (Diễn đàn Toàn cầu) của Đại Hội Liên hợp quốc về Môi trường và Phát triển (UNCED) tổ chức tại Rio de Janeiro, Brazil
